Fansub ~ Lời nói đầu

Mấy năm trước thì pà con ta còn lạ lẫm với từ Fansub chứ giờ thì dù không phải là Subber thì ai cũng hiểu cả rồi. Số lượng phim được Việt Sub thì nhiều vô kể và số lượng Subber cũng ngày một tăng, theo sở thích cũng nhiều mà theo thị trường cũng có. Cái hay và đáng tự hào của giới Fansub là các Subber đều tự tìm tòi, tự học hỏi và tham khảo các bài chỉ dẫn và đôi khi may mắn hơn xíu là nhận được lời khuyên, chỉ bảo của những Subber đi trước, chứ chẳng có trường lớp nào đào tạo Fansubber cả.

Nói riêng trong giới Fansub phim/nhạc Nhật, cũng đã có khá nhiều các nhóm lớn nhỏ. Có nhóm thì làm tất tần tật, phim/nhạc của ai cũng làm; nhưng cũng có nhóm chỉ làm những gì liên quan tới thần tượng của họ. Hơn nữa, cách làm việc và mục tiêu hướng tới của mỗi nhóm đều khác nhau. Chính điều khác biệt đó là điểm thu hút thành viên riêng của từng nhóm. Và đó cũng là lý do tại sao cũng là phim, cũng là nhạc Nhật mà lại có nhiều nhóm riêng lẻ tới vậy, không nhập chung thành một nhóm lớn mạnh.

Nói tới chuyện làm Fansub, để có thể làm ra một sản phẩm Fansub chất lượng đòi hỏi các Subber phải làm việc ăn ý và hỗ trợ cho nhau rất nhiều. Xuyên suốt quá trình làm Fansub, nếu một khâu không thực hiện tốt cũng sẽ ảnh hưởng tới chất lượng của sản phẩm làm ra.

Lấy ví dụ như việc Việt Sub một tập phim. Trước tiên bạn phải có Timing Script để bạn Translator có thể từ đó mà dịch phim. Đa số hiện nay là dịch từ English Softsub hoặc Japanese Softsub nên sẽ đỡ được khâu này. Sau khi bạn Translator miệt mài suốt vài tiếng đồng hồ để tra cứu, tìm hiểu và dịch phim hoàn chỉnh sẽ chuyển qua cho bạn Editor.

Tiếp đó, bạn Editor lại miệt mài thêm vài tiếng đồng hồ để cũng tra cứu, tìm hiểu sửa lại những lỗi dịch, lỗi chính tả, và châu chuốt lại câu từ sao cho hay và phù hợp với thời gian xuất hiện của phụ đề; vì nếu phụ đề chỉ được cho xuất hiện 3 giây mà lời dịch lại quá dài thì dù có hay, có đúng tới đâu thì người xem cũng không thể nào đọc kịp.

Sau bạn Editor sẽ là phần việc của bạn Timer, đừng tưởng có sẵn Timing Script rồi thì Timer khỏi cần làm việc. Công việc của Timer cũng rất quan trọng, nhất là nếu sử dụng Japanese Softsub. Timer cần phải tách những câu có thời lượng quá dài mà ở giữa lại có khoảng im lặng dài ra thành những câu riêng, cần phải ghép 2 câu do 2 nhân vật nói gần như là cùng 1 lúc lại thành một, cần nới thời gian phụ đề xuất hiện ra dài thêm chút nữa khi Editor không thể nào thu ngắn lời dịch hơn được nữa, để người xem có thể đọc kịp.

Sau khoảng vài tiếng làm việc chăm chỉ, bạn Timer sẽ chuyển giao cho bạn Typesetter. Bạn Typesetter có nhiệm vụ giúp cho lời dịch, signs, notes trong phim nhìn đẹp và hợp lý hơn, giúp tạo ra hiệu ứng cho tựa đề phim, và giúp tạo ra phần Staff Credit thật bắt mắt.

Sau đó nữa sẽ tới phiên bạn Encoder? Không hẳn. Nếu là những tập sau của phim thì có lẽ đúng là thế, nhưng nếu là tập đầu thì cần phải chờ đội làm Karaoke cho bài hát chủ đề của phim nữa. Cái gì cũng thế, khi nó được phát triển thì sẽ có nhiều yêu cầu. Lúc trước thì việc Việt Sub phim không kèm theo làm Karaoke bài hát chủ đề của phim, nhưng bây giờ nó đã trở thành một công tác quan trọng mà không nhóm nào muốn bỏ xót; vì bài hát chủ đề chính là cái hồn của cả bộ phim. Cũng giống như việc Việt Sub phim, việc Karaoke cho bài hát cũng không phải nhẹ nhàng. Nó cũng cần có Timing Script, cần được dịch, cần được châu chuốt, cần được Typeset, và hơn thế nữa là cần được Ktime và KFX.

Sau khi hoàn tất mọi thứ, bạn Encoder sẽ nhận Scripts và các Fonts cần thiết để thực hiện nhiệm vụ của mình. Nghe ra thì tưởng công việc của bạn Encoder nhẹ lắm, nhưng thật ra bạn ấy cần phải có kinh nghiệm nhất định trong việc Encode để có thể giải quyết được những trục trặc kỹ thuật có thể gặp phải như frame bị hư/lỗi, framerate giữa Scripts và Video bị sai, Audio quá nhỏ, etc...

Nghĩa là để có được một tập phim 45 phút hoàn chỉnh và chất lượng, các Subber cần phải làm việc ăn ý, người này hỗ trợ người kia ít nhất là 10 tiếng đồng hồ... Thế còn Project lead, người này ở không nhận công à? Hoàn toàn không! Project lead là người đi tập hợp mọi người, quản lý và đốc thúc mọi người làm việc. Project lead không nhất thiết phải biết rõ về các khâu làm Fansub nhưng phải biết sơ qua để là người quyết định mọi công chuyện. Và là người kiểm tra chất lượng Fansub trước khi share ra ngoài.

Nói lằng nhằng, nhăn nhít ở trên không phải để kể công hộ giới Fansub hay để hù dọa những bạn đang định tò mò học hỏi... Vì nếu bạn muốn trở thành một Subber giỏi, góp phần làm ra fansub chất lượng thì bạn cần phải hiểu rõ bạn cần có lòng kiên nhẫn và tinh thần hợp tác với mọi người trong đội. Dù sao cũng không thể tránh khỏi những sơ suất, nhưng nếu bạn thật sự làm tốt phần việc của mình thì những sơ suất cũng sẽ được giảm tối thiếu.

Sau bài này, sẽ là những TUT về các khâu làm Fansub. Nếu bạn là người đang tự tìm tòi học hỏi về Fansub, hãy đón đọc bài viết tiếp theo...